Toekomst voor ons digitaal geheugen

"De Nederlandse overheid zorgt voor zijn digitale bestanden, zoals de burger thuis zorgt voor zijn digitale foto's."

Dat zou Martin Berendse de kabinetsformateur vertellen als hij naar "Beesterzwaag" mocht om het probleem van duurzame digitale toegankelijkheid uit te leggen.

Deze toch wel schokkende omschrijving was een van de uitkomsten van de werkconferentie "Toekomst voor ons digitaal geheugen: duurzame toegang tot informatie in Nederland" die de NCDD op 18 september in de KB organiseerde. Aanleiding voor de conferentie was de interrimrapportage van de Nationale Verkenning Duurzame Toegankelijkheid, die de NCDD op 1 juli 2009 publiceerde.  In het rapport worden op de beleidsterreinen Overheid, Cultuur en Wetenschap verschillende knelpunten voor de duurzame toegankelijkheid gezien. Hieronder een mindmap van de samenvatting die Inge Angevaare van het rapport gaf:



In twee Break out-sessies moesten vertegenwoordigers van de drie beleidsterreinen vast stellen of ze het eens waren met de in de rapportage geconstateerde knelpunten en welke oplossingen ze hiervoor zagen. Hieronder een weergave van de uitkomsten van alle sessies:



Ik heb (uiteraard) deelgenomen aan de sessie voor de Overheid. De eerste, waarin we de problemen moesten benoemen was heel interessant. Al verzuchtte een van de deelnemers terecht: "De eerste publicaties over digitale duurzaamheid dateren uit 1988 en we zijn nog geen stap verder!" Een van de conslusies was dan ook dat 'de sector' de afgelopen jaren niet verder gekomen is dan 'het rondspelen van de bal' en het uitdenken van 100% perfecte oplossingen.

In de sessie na de lunch moesten we oplossingen aandragen voor de geconstateerde problemen. Eerlijk gezegd ben ik er nog niet in geslaagd om de oplossingen die 'we' bedacht hebben te laten aansluiten op de geconstateerde problemen. We begonnen met 'grote' problemen als De democratie is in gevaar  en uiteindelijk zijn de oplossingen een aanwijzing van hogerhand om de duurzaamheid te regelen en een 'financiële impuls'.
Het gebeurde voor mijn ogen, maar ik weet nog altijd niet wat er gebeurd is.

In de paneldiscussie daarna ging het maar heel even over de knelpunten in het rapport, iedere sector herkende en erkende deze. Het ging meer over het zijn en wezen van de NCDD. De 'wetenschappers' verwoordden het probleem helder: "De NCDD moet blijven bestaan, maar we weten niet in welke vorm en met welke taken." Toen de leden van het bestuur hiernaar gevraagd werd, was het antwoord een soort jij-bak "Wat verwacht u van ons? Wat willen jullie dat wij doen?" Dat leverde wat ongemakkelijk gewiebel op, totdat Jeroen van Os (gemeentearchivaris van Utrecht) opstond en aangaf dat hij vooral een agenda verwacht: dit gaat de NCDD de komende jaren wel doen en dit zal de NCDD niet doen.
Een andere vraag (van Maarten Schenk, namens BRAIN in dit geval) aan de leden van het bestuur was: "Wat verwachten jullie dat wij als instellingen doen? Moeten we allemaal lid worden?" Het ietwat gemakkelijke antwoord hierop was dat iedereen lid moest worden, want dan was er meer geld beschikbaar om de goede dingen te doen.

Later begreep ik uit de weblog van Inge Angevaare dat het bestuur hard nadenkt over de toekomstige strategie, maar dat de tijd nog niet rijp is om daar al iets over te zeggen.
"Tja", zou Martin Bril waarschijnlijk zeggen.

Laat ik dan proberen te schetsen hoe ik denk dat de NCDD moet gaan functioneren.
De keynote-speech van de conferentie werd gegeven door Abigail Potter van NDIIPP. Deze organisatie is min of meer de voorbeeld-organisatie voor de NCDD. Hier een mindmap van haar presentatie, die erg snel werd uitgesproken en vergezeld ging van erg volle sheets, dus het best mogelijk dat ik dingen gemist heb.



Twee dingen heb ik wel onthouden:

1. NDIIP is neutraal. Hoewel opgericht door de Library of Congress, staat de organisatie daar eigenlijk los van. Hierdoor is ze voor alle partijen en belanghebbenden in Amerika geaccepteerd als partner en coördinator.
2. NDIIP is gefocust op concrete samenwerkingsprojecten en speelt daarin vooral een coördinerende en faciliterende rol.

Dit zijn twee uitgangspunten die wat mij betreft ook voor de NCDD moeten gelden:

1. Zorg dat je neutraal bent en ook zo gezien wordt.
   Het is voor mij dan dus de vraag of je zo nadrukkelijk moet aangeven wie de leden van de Coalitie zijn.
   
2. Zorg dat je een echte coördinator kunt worden.
   Dat doe je door goed op de hoogte te zijn van wat verschillende organisaties in Nederland (en Europa) ontwikkelen en daarna in staat te zijn relevante partijen er toe te bewegen zaken gezamenlijk aan te pakken. Zorg dus dat je deskundige mensen in dienst heb, die dit kunnen realiseren.

Tenslotte nog twee verwijzingen:
Hier vind je de tweets en mindmaps die ik tijdens de conferentie verzonden heb.
Tweets NCDD 20090918

En hier vind je het radio-interview dat Inge aan Goedemorgen Nederland gegeven heeft voorafgaand aan de werkconferentie (vanaf 55:20)